Đề bài: So sánh bát cháo hành trong truyện ngắn “Chí Phèo” của Nam Cao và bát cháo hành trong truyện ngắn “Vợ nhặt” của Kim Lân.
Bài giảng Chí Phèo (Phần 2: Tác Phẩm) – Cô Thúy Nhàn (GV )
Bên cạnh văn học lãng mạn, văn học hiện thực Việt Nam cũng đạt được những thành tựu rực rỡ, với những tác phẩm nổi tiếng. Trong số những ngôi sao của làng văn học hiện thực không thể không kể đến Nam Cao và Kim Lân. Nam Cao là nhà văn hiện thực xuất sắc với tác phẩm nổi tiếng Chí Phèo – kết tinh nghệ thuật trong đời văn của ông. Còn Kim Lân có sở trường viết truyện ngắn về nông thôn, nông dân với tác phẩm Vợ nhặt. Ở cả hai tác phẩm này đều có những chi tiết nghệ thuật đặc sắc: Bát cháo hành (Chí Phèo), bát cháo cám (vợ nhặt) góp phần thể hiện tư tưởng và tài năng nghệ thuật của hai tác giả.
Chi tiết bát cháo hành xuất hiện ở đoạn giữa tác phẩm Chí Phèo. Chí Phèo sau khi uống rượu ở nhà Tự Lăng về chòi, trên đường về hắn thấy khó chịu, không về nhà ngay mà quay ra sông tắm, tại đây hắn gặp Thị Nở đang ngủ cạnh bụi chuối. . . Dưới ánh trăng mờ ảo, cảnh sắc hữu tình đã nảy nở tình yêu giữa Thị Nở và Chí Phèo. Nửa đêm, Chí Phèo bị cảm, nôn thốc nôn tháo, Thị Nở là người dìu Chí vào lều, đắp chiếu trở về nhà. Nhưng khi trở về nhà, thị vẫn chưa hài lòng, bởi: Trận địa đó đúng là phải biết. Coi như hôm nay là một ngày vất vả, tiếc cho Chí chỉ còn một thân xác, Thị Nở quyết định nấu cháo mang cho Chí Phèo ăn cho đỡ lạnh. Bát cháo hành là một chi tiết nghệ thuật giàu ý nghĩa và giá trị biểu cảm.
Bát cháo hành là sự quan tâm, chăm sóc, không vụ lợi của Thị Nở dành cho Chí Phèo. Sau đêm ngủ với nhau, cô cảm thấy mình phải có trách nhiệm quan tâm, giúp đỡ Chí Phèo. Nhưng sâu xa hơn, nó còn xuất phát từ tình yêu của Thị dành cho Chí: Cái thằng liều lĩnh đó cũng đáng thương, chẳng có gì đáng thương hơn là bị ốm nằm co ro một mình. Đây là nguyên nhân sâu xa dẫn đến hành động thị phi cho Chi. Không chỉ vậy, bát cháo hành đã châm ngòi và đơm hoa kết trái cho một tình yêu đẹp giữa hai con người bất hạnh. Ở một khía cạnh nào đó, Thị Nở cũng là kẻ bị gạt ra bên lề xã hội, không tìm được hạnh phúc nên nhờ bát cháo hành, thị đã thực sự trở thành thiên chức của người phụ nữ. , để chăm sóc người mình yêu.
Xem thêm bài viết hay:
Kể một việc làm tốt góp phần xây dựng quê hương, đất nước (Dàn ý – 8 mẫu) – Tập làm văn lớp 5
Không chỉ vậy, bát cháo hành tuy nhỏ bé về vật chất nhưng lại là niềm an ủi lớn lao về mặt tinh thần đối với Chí Phèo. Đây là tình người hiếm hoi mà Chí Phèo nhận được trong khi mọi người xa lánh, chối bỏ Chí. Đây cũng là hương vị của tình yêu và hạnh phúc muộn màng mà Chí chỉ được nhận một lần. Lần đầu tiên, chấy được chăm sóc bởi bàn tay của một người phụ nữ. Một bát cháo không chỉ giúp Chí giải cảm, vượt qua mệt mỏi về thể xác mà còn giúp Chí thanh lọc, giải độc tâm hồn. Chí cảm thấy vừa xúc động, vừa vui, vừa buồn, vừa ăn năn. Nó giúp Chí nghĩ đến hoàn cảnh éo le hiện tại của mình khi bị mọi người ruồng bỏ, gạt ra ngoài cuộc đời. Trong quá khứ, anh ta chỉ sống bằng nghề cướp bóc và đe dọa. Nếu tôi không còn sức để cướp và đe dọa thì sao? […] Nhưng anh mơ hồ thấy rằng sẽ đến lúc người ta không thể mạo hiểm nữa. Thật nguy hiểm. Và trong Chí bùng lên khát vọng được làm người lương thiện, muốn làm hòa với mọi người và Thị Nở chính là người sẽ mở đường cho anh. Như vậy, với Chí Phèo, bát cháo hành đã đánh thức phần người, phần người mà bấy lâu nay đứa trẻ giấu kín.
Chi tiết bát cháo hành cũng có giá trị nghệ thuật lớn. Với chi tiết này đã góp phần bộc lộ tính cách nhân vật: Thị Nở yêu thương, quan tâm người khác vô điều kiện, Chí Phèo khôi phục lại phần nhân tính bị giấu kín. Không chỉ vậy, chi tiết này còn góp phần thúc đẩy diễn biến của truyện, tạo nên một trình tự truyện logic, tự nhiên. Qua đó thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc của Nam Cao: tin vào sức mạnh thuyết phục.
Xem thêm bài viết hay:
Top 5 cách mở bài Phân tích nhân vật anh thanh niên trong truyện Lặng lẽ Sa Pa hay nhất
Cũng như chi tiết bát cháo hành, chi tiết nồi cháo cám trong Vợ nhặt của nhà văn Kim Lân cũng chứa đựng nhiều giá trị sâu sắc. Chi tiết này xuất hiện ở phần cuối tác phẩm, trong bữa cơm đầu tiên khi người vợ nhấc chân bước vào nhà ông Tràng. Cháo cám tuy đắng nhưng họ vẫn lặng lẽ ăn không ai nói với nhau một lời.
Trong nạn đói năm 1945, hàng nghìn người chết đói, nồi cháo cám đắng cũng là phương tiện giúp nhà Tràng xua đi cái đói, đây cũng có thể coi là bữa tiệc trong ngày đón dâu mới. Điều đó cho thấy cuộc sống nghèo khổ, cực khổ của nhân dân ta thời điểm năm 1945. Quan trọng nhất, chi tiết nồi cháo cám còn góp phần bộc lộ tính cách nhân vật. Nồi cháo cám được bà cụ Tứ bưng ra còn ấm chứng tỏ bà là một người phụ nữ đảm đang, thương con hết mực. Trong cuộc sống cơ cực như vậy, bà vẫn tìm mọi cách để đem lại niềm vui nho nhỏ cho đôi vợ chồng trẻ. Đối với người vợ nhặt, sự cay nghiệt đã biến mất, thay vào đó là một người phụ nữ điềm đạm, điềm tĩnh: cô con dâu cầm cái bát, đưa lên ngang mắt, mắt tối sầm lại. . Thị đã bình tĩnh và trong miệng. Cô con dâu ấy đã có sự thay đổi trong cách cư xử, chấp nhận hoàn cảnh và cô cũng sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn với gia đình nhỏ mới này. Không chỉ vậy, nồi cháo cám còn là biểu tượng của con người về niềm tin và hi vọng. Trong hoàn cảnh nghèo khó, họ vẫn không ngần ngại cưu mang người khác, sống đùm bọc, đùm bọc lẫn nhau. Bên nồi cháo cám, bà lão nói về những câu chuyện hạnh phúc và tương lai tốt đẹp để thắp lên một cuộc sống mới tươi đẹp hơn cho đôi vợ chồng trẻ.
Xem thêm bài viết hay:
Trình bày suy nghĩ của anh/chị về việc chấp nhận sự khác biệt trong cuộc sống (4 mẫu)
Đây là hai chi tiết nghệ thuật đặc sắc, nó là biểu tượng của tình người ấm áp, của tình yêu thương chân thành giữa những con người trong hoàn cảnh khó khăn, hoạn nạn. Với từng chi tiết cũng góp phần bộc lộ và thay đổi tính cách nhân vật. Không những thế nó còn thể hiện bi kịch của con người trong xã hội cũ: Chí Phèo bị cự tuyệt quyền làm người, bị xã hội đẩy ra bên lề. Còn vợ nhặt, số phận con người cũng trở nên rẻ rúng. Qua những chi tiết này, cả hai tác giả đều thể hiện tính nhân văn sâu sắc, niềm tin vào sức mạnh cải tạo, thay đổi của tình yêu thương đối với con người.
Bên cạnh những điểm tương đồng, những chi tiết nghệ thuật này cũng có những điểm khác biệt. Cái bát chào là tình yêu chân thành, vô ưu mà Thị Nở dành cho Chí Phèo khi cả xã hội đã chối bỏ Chí, coi anh như một con quỷ dữ và đẩy Chí Phèo vào ngõ cụt. Qua đó, giúp người đọc hình dung bộ mặt vô nhân đạo, tàn bạo của xã hội thuộc địa nửa phong kiến. Chi tiết bát cháo cám không chỉ là biểu tượng của tình yêu, mà còn là niềm tin vào tương lai, hi vọng về một tương lai tốt đẹp, khi trong bữa ăn đó họ nói chuyện về Việt Minh. Đó chính là cái nhìn lạc quan, tin tưởng vào cuộc sống của Kim Lân. Có sự khác biệt như vậy là do phong cách sáng tác của hai tác giả khác nhau. Không chỉ vậy, yếu tố thời đại đã ảnh hưởng đến cách nhìn của mỗi nhà văn: Nam Cao bi quan, bế tắc, Kim Lân lạc quan, tin tưởng.
Qua những chi tiết nghệ thuật đặc sắc của hai nhà văn, người đọc thấy được ở con người họ tấm lòng nhân đạo bao la, luôn tin tưởng vào sự biến đổi nhờ tình yêu. Không chỉ vậy, những chi tiết nghệ thuật này còn thể hiện tài năng nghệ thuật bậc thầy của họ.
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
chi-pheo-1.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác