Đề bài: Phân tích bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu
Bài giảng: Việt Bắc: phần 2: Công việc – Cô Nguyễn Ngọc Anh (GV )
Sống ân nghĩa, thủy chung là một nếp sống văn hóa đẹp từ ngàn đời nay của dân tộc ta. Vẻ đẹp ấy đã được lưu giữ trong nhiều tác phẩm văn học khác nhau, và một trong số đó không thể không kể đến bức tranh tứ bình trong bài thơ Việt Bắc của nhà thơ Tố Hữu:
“Ta về, ngươi có nhớ ta không?
…
Ai nhớ chung tình câu hát ân tình”
Việt Bắc không chỉ là nơi ở, nơi chiến đấu mà còn là nơi chứa đầy kỉ niệm, chứa chan nghĩa tình tha thiết, sâu nặng. Vì thế, trong giờ phút chia tay, bất cứ ai cũng xúc động, bồi hồi nhớ về những kỷ niệm đã qua. Nỗi nhớ đó là lớp học, là những ngày kỉ niệm của những năm tháng kháng chiến và một nỗi nhớ khác là về thiên nhiên và con người Việt Bắc.
Thiên nhiên Việt Bắc trong bức tranh tứ bình hiện lên vô cùng cô đọng, súc tích tượng trưng cho bốn mùa. Mùa đông là mùa đầu tiên xuất hiện trong bức tranh bộ tứ:
Rừng xanh, hoa chuối đỏ tươi
Đọc bài thơ, bỗng trong lòng mỗi người không hình dung ra một mùa đông lạnh lẽo, u ám, mà là một mùa xuân tràn đầy sức sống, hay một mùa hè rực rỡ. Nhưng không, đây là bức tranh thiên nhiên Việt Bắc vào mùa đông. Trên nền xanh mướt của cánh rừng bạt ngàn là màu đỏ tươi của hoa chuối. Hơi ấm rực rỡ tuy nhỏ bé nhưng dường như đã làm bừng sáng cả bức tranh, đánh thức sức sống tiềm tàng trong đó.
Xem thêm bài viết hay:
Ngày khai trường vào lớp 1 để lại dấu ấn sâu đậm nhất hay nhất – Văn mẫu lớp 7
Bức tranh thứ hai là mùa xuân. Nơi đây, khung cảnh thiên nhiên mang nét thuần khiết, dịu dàng: “Mùa xuân hoa nở trắng rừng”. Đoạn thơ gợi cho ta khung cảnh: “Ôi sáng xuân nay, Xuân 41/ Rừng biên giới nở hoa mận trắng/ Bác về.. lặng thinh. Con chim quay/Thánh sậy mừng vui ngỡ ngàng”. Xuân sang hè đến rực rỡ, muôn màu và âm thanh. Đó là tiếng ve kêu ríu rít như bản nhạc chào hè, cùng với sắc màu rực rỡ của “rừng vàng hổ phách”. Tiếng ve làm vàng khu rừng hay nó vốn dĩ như vậy? cách, cảnh thể hiện là rực rỡ và ấm áp.
Cuối cùng là bức tranh mùa thu:
Trăng thu chiếu bình yên
Ánh trăng dịu nhẹ của mùa thu lan tỏa khắp không gian. Trong màu sắc ấy, không gian ấy cũng bừng lên khát vọng về một cuộc sống tự do, bình yên. Dưới con mắt quan sát tinh tường của Tố Hữu, mỗi mùa ở nơi đây, thiên nhiên hiện lên thật đẹp, thật đặc biệt. Có lẽ anh phải gắn bó và yêu say đắm lắm mới có thể nắm bắt trọn vẹn vẻ đẹp tinh túy nhất của cảnh sắc như vậy.
Đan xen trong mỗi bức tranh là hình ảnh của những con người Việt Bắc. Bác không chỉ yêu quý, trân trọng thiên nhiên nơi đây mà còn tha thiết, chân thành với người dân Việt Bắc. Ở mỗi đề tài, anh đều phát hiện và nắm bắt được vẻ đẹp riêng biệt của chúng. Đó là hình ảnh người nông dân lên núi làm việc với lưỡi kiếm sáng lấp lánh dưới ánh nắng mùa đông. Đó là bàn tay khéo léo của người đan nón, “chuốt từng sợi” vô cùng tài tình. Bức tranh càng trở nên thơ mộng hơn với “Em gái hái măng một mình” bên dòng suối bên tiếng ve kêu râm ran. Và cuối cùng là tiếng hát tha thiết, trầm bổng vang vọng khắp không gian núi rừng Việt Bắc. Khúc nhạc vang lên ở cuối khổ thơ, kết hợp với hình ảnh ánh trăng càng làm rõ hơn khát vọng hoà bình, độc lập trong lòng tác giả.
Xem thêm bài viết hay:
Top 100 Phân tích bài thơ Ông Đồ (hay nhất)
Khổ thơ thể hiện nỗi nhớ da diết, bao trùm trong từng câu, từng chữ là một nhịp điệu nhẹ nhàng, từng bước dẫn dắt con người về quá khứ tươi đẹp, thủy chung. Nhịp điệu ấy cùng với thể thơ lục bát càng làm cho nỗi nhớ trở nên bâng khuâng, da diết.
Khép lại khổ thơ, nỗi nhớ tha thiết vẫn trải dài, vang vọng khắp không gian. Nỗi nhớ ấy như một lời tri ân sâu sắc của tác giả với thiên nhiên và con người nơi đây. Đồng thời với việc lựa chọn những hình ảnh bình dị, ngôn ngữ thơ trong sáng, dễ hiểu nhưng lại tạo nên một bức tranh tứ bình độc đáo, một lần nữa khẳng định tài năng nghệ thuật của Tố Hữu.
Xem thêm các bài văn mẫu lớp 12 luyện thi THPT Quốc gia:
viet-bac.jsp
Các bộ đề lớp 12 khác