Đề bài: Phân tích bức tranh mùa thu qua bài Câu cá mùa thu
Bài giảng: Câu cá mùa thu – Cô Thúy Nhàn (giáo viên )
Mùa thu – đề tài của thơ ca muôn thuở. Mỗi nghệ sĩ lại có những cảm nhận riêng về mỗi độ thu về, làm cho kho tàng thơ ca viết về mùa thu trở nên phong phú và đặc sắc hơn. Trong số những tuyệt tác thơ viết về mùa thu, chúng ta không thể không nhắc đến chùm ba bài thơ mùa thu của Nguyễn Khuyến, đặc biệt là Câu cá mùa thu – một tác phẩm tiêu biểu cho phong cảnh làng quê Bắc Bộ.
Bức tranh mùa thu hiện lên với vẻ đẹp cổ điển vốn có trong thơ ca muôn thuở với sự tĩnh lặng trong cảnh và trong tâm người nghệ sĩ. Đoạn thơ mở ra với một không gian hẹp, gần:
Nước ao lạnh thu trong veo
Mùa thu đối với Nguyễn Khuyến không chỉ được cảm nhận ở những cơn gió đặc trưng mà còn ở làn nước trong vắt se lạnh. Nhưng sự cảm nhận của anh thật tinh tế, dùng mọi giác quan để cảm nhận mùa thu. Cái lạnh thấm vào da thịt. Màu nước trong đến mức có thể nhìn thấu tận đáy. Trong sự trong trẻo của nước cùng với sự nhạy cảm của mình, Nguyễn Khuyến cũng nhanh chóng nhận ra “sóng xanh nối tiếp làn sóng hơi êm”. Chỉ là một gợn sóng rất nhỏ, rất thanh, khiến người đọc cảm nhận được sự tĩnh lặng tuyệt đối của không gian.
Xem thêm bài viết hay:
Thuyết minh về một văn bản một thể loại văn học đơn giản (dàn ý – 7 mẫu)
Không gian được mở rộng khi hình ảnh được tác giả nắm bắt từng vẻ đẹp:
Mây lơ lửng trên bầu trời xanh.
Câu thơ cho thấy chiều cao thăm thẳm của không gian, màu xanh biếc không chỉ gợi sự dịu êm của bầu trời mà nó còn làm cho vòm trời thêm rộng. Không dừng lại ở đó, nhà thơ còn chú ý đến những chiếc lá mùa thu rung rinh trong gió: Lá vàng rung rinh trong gió. Nếu như trong các bài thơ khác, hình ảnh chiếc lá rơi bao giờ cũng gợi lên sự héo úa, héo úa, chia phôi thì như trong câu thơ của Nguyễn Du:
Kẻ lên ngựa, kẻ chia quân
Rừng phong thu đã nhuốm màu quýt
Thì trong câu thơ của Nguyễn Khuyến hoàn toàn không gợi cảm giác ấy. Chiếc lá rơi như một lẽ rất đỗi bình thường của tạo hóa, khi thu về chỉ cần một cơn gió thoáng qua cũng làm chiếc lá rơi xuống đất. Câu thơ nắm bắt khoảnh khắc, tâm hồn mùa thu êm đềm, thanh bình. Những hình ảnh trong thơ Nguyễn Khuyến giản dị, thân thuộc, những câu thơ không chỉ cho người đọc cảm nhận được trọn vẹn, trọn vẹn cái hồn của mùa thu mà còn cảm nhận được cái hồn của cuộc sống xưa vốn yên bình. , bình dị, thanh bình.
Trong không gian mùa thu tĩnh lặng ấy, người xuất hiện chỉ là một nét vẽ rất nhỏ, rất nhẹ nhàng: “Ngõ tre quanh co vắng người”. Đặc biệt ở đoạn cuối bài thơ, trong không gian đượm sắc thu, hiện lên hình bóng một người bình thản, bất động: Tựa gối chẳng được bao lâu buông tay. Không gian ao hồ nhỏ, kết hợp với dáng ngồi “ngả lưng” trên con thuyền nhỏ tạo nên sự hòa hợp đến không ngờ giữa người và cảnh. Dường như trong không gian ấy mọi thứ trở nên nhỏ bé dần. Một ngư dân dường như không quan tâm đến việc câu cá, trong chiếc cần câu dài, không được che giấu ngay cả sự thờ ơ, thờ ơ, cảm xúc và tâm trạng.
Xem thêm bài viết hay:
Thuyết minh về một văn bản, một thể loại văn học đơn giản hay nhất (dàn ý – 7 mẫu) – Ngữ văn lớp 8
Với bút pháp khéo léo lấy động và tĩnh để miêu tả sự chuyển động của cảnh vật cùng tiếng sóng gợi chút, lá đưa nhanh, mây bồng bềnh như khiến cả không gian tràn ngập sự tĩnh lặng. Đặc biệt ở câu thơ cuối, tiếng cá đớp nhẹ dưới chân vịt cũng khiến nhà thơ cảm nhận được điều đó, qua đó thể hiện rõ nét hơn sự tĩnh lặng của không gian, cảnh vật. Với lối chấm phá, bức tranh mùa thu cổ điển dưới ngòi bút của Nguyễn Khuyến hiện lên tươi tắn, tĩnh lặng và yên bình.
Ngoài vẻ đẹp cổ điển, tranh mùa thu của anh còn mang cái hồn riêng của mùa thu đồng bằng Bắc Bộ. Nét đặc sắc, chân thực đó được thể hiện qua hàng loạt hình ảnh quên thuộc về cuộc sống ở làng quê Việt Nam: thuyền chài, lũy tre, ao hồ… Ngoài ra, ông còn sử dụng nhuần nhuyễn, điêu luyện. ngôn ngữ đời sống: trong trẻo, nhỏ nhẹ, ọp ẹp, trống trải,… để thổi sức sống vào bức tranh thiên nhiên. Ngôn từ rất giản dị nhưng thâu tóm được hết cái thần, cái hồn của thiên nhiên làng quê Việt Nam. Bằng ngòi bút tài hoa và vô cùng tinh tế, Nguyễn Khuyến đã phác họa nên một bức tranh mùa thu thơ mộng với những nét tiêu biểu nhất của mùa thu làng quê đồng bằng Bắc Bộ.
Qua bức tranh phong cảnh làng quê Việt Nam vào mùa thu, người đọc có thể cảm nhận được tình yêu thiên nhiên, niềm thiết tha sâu sắc với cuộc sống của tác giả. Không chỉ vậy, với lớp ngôn ngữ giản dị, gần gũi, với cách vận dụng tài tình định mệnh “eo” ta còn thấy được tài năng nghệ thuật bậc thầy của Nguyễn Khuyến.
Xem thêm bài viết hay:
Suy nghĩ của anh chị về quan điểm: Cống hiến hết mình, hưởng thụ tối đa hay nhất
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
Về kênh Youtube
thu-dieu.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác