Đề bài: Phân tích và nêu cảm nhận của em về bài “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc” của Phạm Văn Đồng.
Bài giảng: Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ nước nhà – Cô Nguyễn Ngọc Anh (giáo viên )
Vật mẫu
Năm 1963, ngọn lửa cách mạng miền Nam rực cháy ngút trời. Quân dân ta từ đấu tranh chính trị chuyển sang đấu tranh vũ trang chống đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai bán nước ngày càng gay go, quyết liệt.
Trong hoàn cảnh lịch sử đó, Đảng và Chính phủ ta đã long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 75 năm ngày mất của nhà thơ Đồ Chiểu (03/7/1888 – 03/7/1963) tại Nhà hát Lớn Hà Nội. Bài “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ nước nhà” của Phạm Văn Đồng nhân dịp đó, đăng trên Tạp chí Văn học, tháng 7-1963.
Có thể coi đây là một bức chân dung văn học rất đặc sắc viết về nhà chí sĩ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu, nhà thơ lớn của nước ta thế kỷ XIX.
Mở đầu bài văn, Phạm Văn Đồng đã lấy hình ảnh “ngôi sao” để ca ngợi tầm vóc của Nguyễn Đình Chiểu – nhà thơ lớn của nước ta. Tác giả chỉ ra rằng “trong lúc này” có nghĩa là khi cả dân tộc ta bước vào cuộc chiến đấu mới chống Mỹ và bè lũ bán nước, chúng ta càng phải làm sáng tỏ thêm ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu trên bầu trời. trời nghệ thuật của dân tộc.
Tác giả nói về cách nhìn sao trên trời là “phải nhìn kỹ mới thấy, càng nhìn càng thấy sáng”; và thơ Nguyễn Đình Chiểu cũng vậy. Ông chỉ ra sự phiến diện, thiên vị của độc giả lâu nay: “Có người biết Nguyễn Đình Chiểu là tác giả Lục Vân Tiên, hiểu Lục Vân Tiên khá phiến diện về nội dung và văn chương, rất phiến diện. ít người biết đến thơ văn, tư tưởng yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu…”. Cách phản bác, lập luận của Phạm Văn Đồng vừa nhẹ nhàng trong lời nói, vừa sắc bén trong lập luận nên có giá trị thuyết phục cao.
Tác giả khẳng định văn thơ yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu “là những trang bất hủ ca ngợi chiến công oanh liệt của nhân dân ta chống giặc Tây từ thuở chúng đặt chân đến nước ta”. Tác phẩm của Đồ Chiểu “ngoài giá trị nghệ thuật, còn quý ở chỗ nó soi sáng cái tâm đặc biệt trong sáng và cao cả của tác giả, ghi lại trang sử của một thời gian khổ mà vĩ đại!”.
Xem thêm bài viết hay:
Top 3 bài Tả cây phượng vĩ và tiếng ve kêu vào một ngày hè hay nhất
Phạm Văn Đồng nhắc lại hai câu thơ: “Đời thà giấu thịt che mắt – Lòng hiếu thảo một lòng nêu gương!”. để ngợi ca khí chất thơ Đồng Nai vô cùng “cao thượng, rạng rỡ”.
Cách trích dẫn thơ và những nhận xét, đánh giá của tác giả về Nguyễn Đình Chiểu thật sâu sắc, xác đáng: “Thơ Nguyễn Đình Chiểu là thơ xung trận, trực tiếp chống giặc ngoại xâm và bầy tôi của chúng”; hay Nguyễn Đình Chiểu coi việc viết văn là “nghĩa vụ thiêng liêng” nên ông “khinh những kẻ lợi dụng văn chương để làm điều bất nghĩa”.
Có thể nói, Phạm Văn Đồng đã dùng những lời lẽ tốt đẹp nhất, những hình ảnh cao quý nhất để ca ngợi, khẳng định nhân cách, tầm vóc, giá trị của con người và thơ văn Nguyễn Đình Chiểu trong nền văn nghệ nước nhà. ta.
Trong phần thứ hai của bài viết, Phạm Văn Đồng đi sâu phân tích, bình luận về hai kiệt tác Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc và Truyện Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu.
Tác dụng văn thơ yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu có ý nghĩa lịch sử to lớn, đã “làm sống lại trong tâm trí chúng ta phong trào kháng Pháp oanh liệt và bền bỉ của nhân dân Nam Bộ từ năm 1860 trở đi, suốt hai mươi năm”.
Tản văn là một bộ phận lớn của văn thơ yêu nước của Đồ Chiểu. Các bài văn tế như Văn tế Trương Định, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Văn tế nghĩa sĩ Lục tỉnh, theo Phạm Văn Đồng, “ca ngợi những anh hùng cả đời trung với nước và thương tiếc những người tử trận”. liệt sĩ đã trọn nghĩa với dân.” Những hy sinh ấy chính là “tâm hồn trung thành của Nguyễn Đình Chiểu đã miêu tả thật sinh động và chân thực tình cảm của dân tộc đối với người lính nghĩa quân xưa kia chỉ là một người nông dân. đã từng cày cuốc, bỗng thành anh hùng cứu nước”.
Xem thêm bài viết hay:
11 Bài văn Miêu tả một dòng sông, dòng suối hoặc dòng kênh đang chảy hay nhất
Ngoài một số đoạn trích chọn lọc trong bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc nói về cội nguồn, đức tính cần cù, lòng yêu nước và tinh thần chiến đấu dũng cảm của nghĩa quân, Phạm Văn Đồng còn so sánh “bài ca” của Nguyễn Đình Chiểu với “Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi: “Hai bài thơ: hai hoàn cảnh, hai thời điểm, nhưng một con người. Đại cáo của Nguyễn Trãi là khúc khải hoàn, khúc ca ca ngợi chiến công hiển hách chưa từng thấy, ca ngợi chiến công rực rỡ của non sông. Bài “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” là bài bài ca của những bậc anh hùng tuy thất thế nhưng vẫn hiên ngang: Sống đánh giặc, thác cũng đánh giặc…. nguyện suốt đời báo thù…”.
Bằng lập luận chặt chẽ, dẫn chứng rõ ràng sau khi trích dẫn bài thơ “Xuất cảnh”, tác giả cho rằng, con người Nguyễn Đình Chiểu, nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu không phải là trường hợp hiếm; Phong trào chống Pháp sôi nổi và mạnh mẽ lúc bấy giờ ở Nam Bộ “đã sản sinh ra nhiều nhà văn, nhà thơ tài hoa và bản lĩnh phi thường, những tác phẩm của họ là những bông hoa của một thời oanh liệt và đau thương:
Phan Văn Trị, Nguyễn Thông, Bùi Hữu Nghĩa, Huỳnh Mẫn Đạt, Nguyễn Văn Lạc, Nguyễn Hữu Huân, Hồ Huân Nghiệp…”.
Trong phần tiếp theo, Phạm Văn Đồng có một số nhận xét về Vân Tiên truyện của Nguyễn Đình Chiểu. Tác giả cho rằng Văn là “tác phẩm lớn nhất” của Nguyễn Đình Chiểu, rất được lòng dân gian, nhất là ở Nam Bộ. Lục Vân Tiên là “một bài ca dài ca ngợi công lý, những đức tính đáng trân trọng ở đời, ca ngợi những người trung nghĩa!” Các nhân vật như Lục Vân Tiên, Nguyệt Nga, Tiêu Đồng… “là những người đáng trọng, đáng mến, trọng nghĩa, khinh tài, luôn một lòng, bất chấp gian khổ, hiểm nguy, quyết phấn đấu vì nghĩa lớn”; “họ gần gũi với chúng tôi và những câu chuyện của họ khiến chúng tôi cảm động và thích thú”.
Về phương diện văn học, theo tác giả, truyện Lục Vân Tiên là một truyện “kể”, một truyện “nói”; Bài thơ “danh nghĩa” là dụng ý của nhà thơ, nhằm “phổ biến rộng rãi trong nhân dân”. Trong văn chương có một vài “sơ sót” do thể trạng của nhà thơ nên “khó sửa và sửa lại nguyên bản”. Phạm Văn Đồng trích dẫn một vài câu thơ của Lục Vân Tiên và ông nói “ông thuộc lòng nhiều bài thơ rất hay”:
Xem thêm bài viết hay:
Top 20 phân tích, dàn ý bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi hay nhất – Ngữ văn lớp 10
“Kim Liên ơi,
Đẩy xe nàng qua vùng Hà Khê”.
Đánh giá về bài thơ này của Đồ Chiểu, tác giả cho rằng: “Trong dân gian Nam Bộ, người thích Lục Vân Tiên, người say mê nghe truyện Lục Vân Tiên không chỉ vì nội dung truyện mà còn vì văn hay của Lục Vân Tiên. “.
Phần cuối của văn bản là những nét khái quát về cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu. Nếu bài “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc” là một phiến đá cẩm thạch thì câu dưới đây là những dòng chữ vàng óng ánh khắc trên phiến đá cẩm thạch đó:
“Tóm lại, Nguyễn Đình Chiểu là một chí sĩ yêu nước, một nhà thơ lớn của nước ta.
Cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương sáng ngời, nêu cao địa vị, tác dụng của văn học nghệ thuật, nêu cao sứ mệnh của người chiến sĩ trên mặt trận văn hóa, tư tưởng”.
Qua bài viết “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc”. Phạm Văn Đồng đã thể hiện một văn phong linh hoạt, tinh tế và giàu chất chính luận. Lập luận sắc bén, lập luận chặt chẽ, bình luận gắn với dẫn chứng, trích dẫn nào cũng chọn lọc, rõ ràng, thuyết phục.
Tác giả đã dành những lời tốt đẹp nhất để ca ngợi nhà thơ lớn của Đồng Nai với lòng biết ơn sâu sắc và tự hào.
Bài văn “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc” là bài văn mẫu mực về tác giả và tác phẩm văn học, nêu lên nhiều bài học quý giá cho tuổi trẻ và học sinh nước ta.
Xem thêm các bài văn mẫu lớp 12 luyện thi THPT Quốc gia:
nguyen-dinh-chieu-ngoi-sao-sang-trong-van-ngh-cua-dan-toc.jsp
Các bộ đề lớp 12 khác